Dehidrasyon: Günlük Sıvı Tüketimine Dikkat!

Vücut fonksiyonlarının yerine getirebilmesi için gereken sıvı miktarının karşılanamaması durumunda dehidrasyon meydana gelir. Dehidrasyon, vücudun aşırı sıvı kaybetmesi ya da yeteri kadar sıvı almaması olarak tanımlanır. İnsan vücudunun yaklaşık %65’i sudan oluşur ve günlük ortalama olarak 2,5-3 litre su kaybeder. Kaybedilen bu sıvıların yerine konmadığında karşılaştığımız durum dehidrasyondur. Su kaybının yanı sıra vücudun elektrolit dengesini düzenleyen sodyum, kalsiyum, potasyum gibi mineraller de dışarı atılır.

Normal şartlarda vücut kaybettiği sıvı ve elektrolit dengesini, besin ve su tüketimi ile karşılayabilir. Vücudun sıvı miktarındaki azalmalar susuzluk hissi ile kendini gösterir. Sıvı miktarındaki azalma çok fazla gözlenirse ciddi sağlık problemleri kendini gösterebilir. Bu susuzluk durumu küçük çocuklar ve yaşlılar için daha büyük bir tehlike arz etmektedir. Kaybedilen sıvının miktarına göre hafif, orta ve şiddetli olmak üzere 3 şekilde incelenir.

Ağır dehidrasyon insan hayatını ciddi derecede tehdit eden önemli bir sağlık problemidir. Dehidrasyonun derecesi hem vücut belirtilerine hem de idrar testi, böbrek fonksiyon testi ve kan testlerine bakılarak değerlendirilir. 

Dehidrasyon Belirtileri

Günlük sıvı gereksinimini sağlayamayan bireylerde idrar akımı yavaşlar ve idrar yolu enfeksiyonlarına yakalanma riski artar. 

Hafif dehidrasyon belirtileri:

• Susuzluk hissi
• Kas krampları
• Baş ağrısı
• Ciltte kuruma ve soğukluk
• İdrara çıkmada azalma ve koyu sarı renkte idrar
• Kuru ve yapışkan ağız

Ağır dehidrasyon belirtileri:

• İdrar yapmada zorlanma ve çok koyu sarı veya kehribar rengi idrar
• Ciltte kuruma ve buruşukluk
• Bilinç bulanıklığı, bilinç kaybı ve sinirlilik
• Nabızda ve nefes alıp vermede hızlanma
• Baş dönmesi
• Gözlerde kısılma
• Etrafa ilgisizlik ve şok hali
• Tansiyon düşüklüğü, özellikle ayağa kalkınca tansiyonun düşmesi

Şiddetli egzersiz yapan kişiler, sıcak havalarda yeterince sıvı tüketimi yapmazlarsa dehidrasyon meydana gelme ihtimali yükselir. Hafif ve orta dereceli dehidrasyon durumlarında daha fazla sıvı tüketerek durum tersine çevrilebilir ancak şiddetli dehidrasyon mevcutsa acil tıbbi tedavi olması şarttır.

Dehidrasyon nedenleri 

• Özellikle bebeklerde ve çocuklarda ani başlayan şiddetli ishal ve buna eşlik eden kusma
• Enfeksiyon ya da güneş çarpması nedeniyle oluşan yüksek ateş
• Aşırı egzersiz ya da yüksek sıcaklık nedeniyle aşırı terleme
• Diyabet gibi kronik hastalıklar nedeniyle aşırı idrara çıkma
• Böbreklerin su tutma özelliğini kaybetmesine neden olan hastalıklar
• İdrar söktürücü, tansiyon ve antihistamik ilaçlar
• Alkol kullanımı

Dehidrasyon Tedavisi

Dehidrasyonda en önemli tedavi kaybedilen sıvının ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Dehidrasyon derecesine göre izlenecek yol belirlenir. Hafif ve orta derecelerde sıvı takviyesi yapılarak durum kontrol altına alınabilir. Ağır dehidrasyon tablosunda ise hastanın en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesi ve tedavinin doktor tarafından yapılması gerekir.