Pandemi Döneminde Zatürre Vakaları Arttı

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün verilerine göre çocuklarda görülen en sık ölüm nedeni zatürre. Zatürre, yetişkinlerde ise iskemik kalp, inme (felç) ve KOAH’tan sonra dördüncü sıradadır. Bir yık içerisinde yaklaşık 3 milyon kişinin zatürreye bağlı hayatını kaybettiği düşünülmektedir. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ile 12 Kasım Dünya Zatürre Günü vesilesiyle bugüne özel önemli bilgiler paylaştı. Ayrıca Covid-19 döneminde zatürre artışına da değindi.

Zatürre, dünya çapında en sık karşılaşılan alt solunum yolu enfeksiyonu olarak bilinmektedir. Dünyada enfeksiyona bağlı ölümler en çok zatürreden dolayı yaşanmaktadır. Zatürre virüs kaynaklı pandemi dönemlerinde de ölüm riskini arttıran önemli bir hastalık olarak görünmektedir. Pandemi günlerinde en fazla ölüm yine zatürre kaynaklı yaşanmaktadır. Virüsler kendileri zatürreye sebep olabildikleri gibi bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek de bakterilerin oluşturduğu zatürrelere zemin hazırlabiliyorlar. Dolasıyla bu şekilde yaşanan grip vakalarında ya da farklı virüs hastalıklarının yayıldığı dönemlerde zatürre ve zatürreye bağlı ölümler de artıyor.

Zatürre Riski Çocuklarda ve Yaşlılarda Daha Fazla

Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Zatürre bütün yaş gruplarında görülen bir hastalık ancak çocuklarda ve yaşlılarda risk daha çok artıyor. Bir de özellikle herhangi bir nedenle bağışıklığı baskılanmış kişiler, kronik akciğer hastalığı, diyabet, kronik böbrek hastalığı, kronik kalp hastalığı olanlarda, sigara içenlerde ve alkol kullananlarda zatürre riski daha yüksek.” açıklamasını yaptı.

Kronik akciğer hastalığı olanlarda zatürre daha fazla görülüyor diyen Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Bunun birkaç nedeni var. Birincisi, kronik akciğer hastalığına bağlı akciğerde yapısal bozukluklar oluyor ve dolayısaıyla oraya mikrop daha kolay yerleşiyor. İkincisi de kronik akciğer hastalığı olanlarda sigara kullanımına bağlı solunum yollarındaki lokal bazı bağışıklık sistemlerinin bozuk olması ile birlikte zatürreye zemin hazırlıyor. Aynı zamanda zatürreye neden olan mikropların solunum yoluna daha kolay yerleşmesini sağlıyor.” dedi.

Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlarda Zatürre Riski Yüksek

Zatürrenin risk gruplarında görülebildiği gibi risk grubunda olmayanlarda da ayı şekilde görülebildiğini vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Bakteriler genellikle önce boğaza yerleşiyor ve bağışıklığın düşmesi için boğazda bir süre bekliyorlar. Virüsler ise bu şekilde bir bekleme yapmayıp bulaştığı sırada bağışıklık sistemi yeteri kadar zayıfsa akciğere inip orada zatürre oluşturuyorlar. Ama eğer bağışıklık sistemi güçlüyse, virüs hastalık oluşturamadan vücuttan atılıyor. Pnömokok bakterisi yetişkinlerin %5’inde; okul çağındaki çocukların %10 – %15’inde boğazda bulunuyor.

Pandemi Döneminde Zatürre Vakaları Dünya Genelinde Arttı

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Covid-19 bir solunum yolu enfeksiyonu. Dolayısıyla solunum yolundan giren korona virüslerin oluşturduğu bir hastalık. Bu hastalık eğer hafif atlatılırsa o zaman virüs akciğere kadar inemiyor, sadece solunum yolunda bazı iltihabi reaksiyonlar yaratıyor, hastada ateş ve öksürüğe neden oluyor. Ama eğer akciğere kadar inerse, akciğerde iltihabi reaksiyon oluşturuyor. Orada oksijen karbondioksit değişimi sağlıklı gerçekleşmesi engelleniyor. Nefes darlığı gelişiyor ve hastaların büyük kısmı bir zatürre gelişimine bağlı hayatlarını kaybediyor.”

Çocuklar üzerinde yapılan bir çalışmadan yola çıkarak Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Çocuklarda yaptığımız bir çalışma, covid-19 geçiren çocuklarda boğazda bu pnömokok bakterisinin bulunma oranı covid geçirmeyenlere göre iki kat daha fazla. Demek ki covid-19 aynı zamanda bu pnömokok bakterisinin boğaza yerleşmesini de kolaylaştırıyor böyle olunca tabii hastalarda çok yüksek oranda pnömokoka bağlı zatürre de görülüyor. Bu nedenle pandemi döneminde dünyada zatürre vakaları arttı. Bunların bir kısmı virüsün kendine bağlı olsa da çoğu pnömokok bakterisine bağlıdır.”

Risk Gruplarındaki Kişiler Pnömokok ve Influenza Aşılarını Yaptırmalı

Özellikle risk gruplarındaki kişilerin aşılanmalarının hastalığı ağır seyreden kişiler için oldukça faydalı olduğunu ve zatürrelere bağlı ölümleri azaltmak açısından da önemli olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan “Influenza aşısı da şu açıdan önemli: İnfluenza da hem çok sık görülen bir hastalık hem salgınlar yapabiliyor hem de ölümün en önemli nedenlerinden. Covid’deki gibi bir kısmı bu Influenza virüsünün kendisiyle ortaya çıkıyor, ama bir kısmı pnömokok bakterisinin tabloya eklenmesiyle ortaya çıkıyor. Dolayısıyla biz risk gruplarındaki kişilerin mutlaka hem Pnömokok hem Influenza aşılarının yapılması gerektiğini söylüyoruz. Çocuklara zaten Pnömokok aşısı doğumdan itibaren yapılıyor. Orada hem zatürreyi önleme amacımız var hem de menenjiti önleme amacımız var.” dedi.

Pnömokok ve Grip Aşısı Birlikte Uygulanabilir

Prof. Dr. Ceyhan, risk grubundaki kişilere ve iki yaşındaki çocuklara pnömokok aşısının devlet tarafından ücretsiz yapıldığını belirterek “Risk grubunda olan 65 yaş üstü, kronik kalp, akciğer, böbrek hastalığı ve şeker hastalığı, astım dahil kronik akciğer hastalığı olan erişkinler ve özellikle travma sonrası tekrarlayan menenjit geçiren çocuklar ve koklear implant (işitme cihazı) takılan kişiler nüfus cüzdanları aile hekimlerine başvurup ücretsiz aşı yaptırabiliyorlar. Ama bunun dışında özellikle pandemi dönemlerinde risk artıyor ve “ben bu hastalıktan aşı ile korunmak istiyorum” diyen kişiler eczanelerden ücretli satın alabiliyorlar.” açıklamasında bulundu.

Aşıların son derece güvenilir olduğunu söyleyen Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, “Aşıların ciddi bir yan etkileri yok. Dolayısıyla lokal yan etkileri olabilir; kızarıklık, şişlik, hafif ateş hali gibi. Ek olarak; grip aşısı yumurtadan elde edildiği için ciddi yumurta alerjisi olan yani yumurta yedikten sonra nefes darlığı, şok gibi ağır tablo gelişme hikâyesi olanlara aşı önermiyoruz. Onun dışında herkese yapılabilir.” ifadelerinde bulundu.