F. Dostoyevski Yeraltından Notlar

Kitapta bir adı olmayan kırklı yaşlarındaki kahraman okuyucularına ilk olarak isyanlar, hezeyanlar, tiksinmelerle dolu yeraltı dünyasını tanıtır. İkinci bölümde yer üstüne çıkan kahraman geçmiş dönemlerini irdeleyerek önceden arkadaş olduğu birkaç kişi ile yarım kalmış hesapları görmeye çalışır ve hangi nedenle bu hale geldiğini anlamaya odaklanır.

YERALTINDAN NOTLAR ÖZETİ

Roman “ Ben hasta bir adamım “ ifadesi ile başlar. Kendini dış dünyadan koparmış olan kahraman iç konuşmaları ile kendini maddi dünyadan soyutlamış olarak iç çatışmalarının, öfkelerini, kırgınlıklarını, isyanlarını vb dile getirmektedir. Kahramanımız kırklı yaşlarındadır ve gençlik günlerini de sorgulamaktadır. ” Yeraltına” sığınmasının nedenleri ise her zaman geri planda kalmış olması, zeki biri olduğu halde toplum ve arkadaşları tarafından dışlanmış olmasıdır. Yalnızlık ve itilmişlik duyguları içinde suçu diğer insanlara atmış onlardan  korkmakta, tiksinmekte ve insanları küçümsemektedir.

Bu duygular içinde kendini bir böcekten de değersiz gören kahraman, insanların da kendinden iğrendiğini sanmaktadır. Nefreti yüzünden bakışlarını insanlardan kaçıran kendini ” hasta bir adamım ben ” diye tarif eden biridir. Ancak içindeki çelişkilerle de uğraşmak durumundadır. Kendine hiç güveni  olmadığını tespit etmiş bunu itiraf ederken bile bunun sebebinin diğer insanlardan daha bilinçli olduğuna bağlamıştır. Herkesten daha zeki ve bilinçli olduğu için kendine güvenememektedir ama bu bile bir çelişkidir.

Ona göre insanlar ne kadar ahlaklı, erdemli, dürüst ve mantıklı gözükürse gözüksün sonuçta insanların hepsi nankördür. Tüm insanlar bu değerleri çıkarları için kullanmakta, erdemi ve ahlakı değil çıkarlarını ön planda tutmaktadırlar. Kahraman kişisel çıkar nedir diye düşünmekte bu olgunun değişken bir kavram olduğunu varsaymaktadır. Kitaplara sığınmış, okuduğu kitaplardan, karakterlerden etkilenmiş pek çok hayale dalmıştır. Düşüncelerini hislerini kimseye açamadığı için sarsıntı içindedir. Uygarlık insanları yalnız bırakmakta insanların duygularındaki çeşitliliği de çoğaltmaktadır.

Dünya Edebiyatını en çok etkileyen yazarlardan biri olan Dostoyevski tarafından 1854 yılında yazıldı Yeraltından Notlar kitabı; ruhun karanlık tarafını okuyucunun önüne başarılı bir şekilde seren nadir kitaplardan biridir.

Semra Çakmak

Editör